Bu konu biraz gereksiz ve çok resmi görünüyor olabilir fakat sözleşmeler sizi çok fazla stressten kurtaracaktır. Kiminle çlışıyor olursanız olun, bir tanıdık veya bir yabancı olabilir.

Gereksiz görünebilir fakat sözleşme yapmak imzalı olmasa bile işin tanımını yazılı olarak bir kağıda dökmek bir çok yanlış anlaşılmanın önüne geçecektir. Bu sebeple iş tanımlarınızı yazılı olarak yapmanızı öneririm.

Böylece ne yapılacağı, beklentiler, zamanlama ve tabiki fiyat çok daha net iki tarafında karşısında olacaktır. Bu yöntem bir çok problemi çözecektir. Zaten eğer bir müşteri bu tip bir yazılı anlaşmaya karşı çıkmaktaysa, o müşteriye karşı şüphe duymaya başlayabilirsiniz. Sözleşme için basit bir şablon kullanabilirsiniz.

Hatta varsa logonuzu veya markanızı kullanarak profesyonel görüntünüzü sağlamlaştırabilirsiniz. İş hayatındaki insanlar bu şekildeki davranışları takdir edecek ve size daha çok güzen duyacaktır.

Olayı çok karıştırmaya gerek yok. İki tarafında net bir şekilde anlayacağı bir metin yeterli olacaktır. Aşağıdaki linkte benim kendi işlerim için kullandığım bir sözleşme örneğini bulabilirsiniz.

Fiyat vermenin özellikle yeni başlayanlar için çok kafa karıştırıcı olduğunu biliyorum. Bende benzer bir yoldan geçtim. Öncelikle mutlaka bazı mevcut giderleriniz olduğunu düşünmeniz lazım.

Satın aldığınız modeller olabilir, kira ve vergi ödüyor olabilirsiniz. Bu harcamalar yapılmıyor dahi olsa kullandığınız bilgisayarın dahi bir bedeli vardır, ayrıca 3ds max ucuz bir program değil bunu biliyorsunuz.

Onun dışında yüksek render kalitesi, iyi hizmet ve hızlı teslim kriterleride fiyatı etkilemeledir. Yani 1 haftada bitecek projenin 2 günde bitmesi isteniyorsa bunu mutrlaka fiyata eklemelesiniz.

Birde ücret almadan çalışma konusuna değinmek istiyorum. Bu durumlada sık sık karşılaşılıyor. Bence ücretsiz çalışma mümkün olabilir, fakat sadece karşılıklı bir fayda sağlıyorsa. Yani yapacağınız ücretsiz hizmetin size mutlaka bir faydası olmalı.

Mesela, tecrübe kazanmak istiyor olabilirsiniz veya kendinizi göstermek için bir fırsat yakalamış olabilirsiniz, yada portfolyonuza genişletme amacında olabilirsiniz.

Eğer ki çalışmanın size de fayda sağlayacağanı düşünyorsanız, ilk başlarda ücretsiz reneder oluşturun ama kesinlikle emeğinizin sömürülmesine veya bu dayanışmanın suistimal haline varmasına müsaade etmemelisiniz. 

Benim tecrübeme göre türkiye koşullarında yeni tanıştığınız bir müşteri ile çalışmaya başlamadan öce mutlaka bir miktar ön ödeme almalısınız. Mesela proje bedelin %20 si olabilir.

Eğer ki müşteri ön ödeme yapmayı kabul etmiyorsa, ileride bu müşteri ile ilgili ödeme sorunları yaşayacağınızı garanti ederim. Açıkçası bende bu hataya çok kez düştüm.

Bazen bir tanıdık olabiliyor veya zamanlama çok kısıtlı olabiliyor ve ön ödeme almadan işlere başlamak gerekebiliyor.

Fakat tanıdık dahi olsa ön ödeme yapmayan tüm müşterilerde ödeme aşamasında hep gecikme sorunları çıkıyor. Geç aldığımda oldu hiç alamadığım da oldu. Bu yüzde Ön ödeme koşulunuzuda sözleşmenize eklemenizde fayda var.

Portfolyonuzu oluşturdunuz ve diyelim ki bir web site yapıp koydunuz. Sonrada oturup müşterilerin size geleceğini mi bekliyorsunuz. Biraz kaba olacak ama çok beklersiniz.

Öncelikle işlerinizi insanların önüne koymanız gerekiyor. Sosyal medya yı bu amaç için kullanmalısınız. İnsatgarm ve linked in bu amaç için oldukça yeterli. Onun dışında yakın çevrenize bu tip bir işler yaptığınızı söylemeniz ve portfolyonuzu paylaşmalısınız.

Bu aşamdan yılmayın gerçekten ne zaman nereden ne geleceği hiç belli olmuyor. Yeri geldiğinde Kapı kapı dolaşmaktan hiç çekinmeyin. İnternetten bu tip işlere ihtiyaç duyduğunu düşündüğünüz firmaları arayın, randevu isteyin. Olmadı çat kapı gidin ve insanların karşısında kendinizi tanıtın. İnsan insana olan ilişki çok önemlidir.

Bu tip görüşmelerden neler çıkabileceğini bilemezsiniz. Kendimde yaptığım için biliyorum. Muhtemelen büyük bir çoğunluğu iş vermeyecektir. Fakat iş almak doğru zamanda doğru yerde olmaktır. Yani eğer çat kapı girdiğiniz yerin sahibi zaten tam o sırada bir render işine ihtiyaç duyuyorsa, ayağına kadar gelen size neden vermesin.

Bu süreç kendinize olan özgüveninizi arttıracak ve sizlere çok tecrübe kazandıracaktır. Burada 3-5 kişiyi ziyaret etmekten bahsetmiyorum. Bu işe yaramıyor diyorsanız demekki yeterince ziyaret yapmamışsınızdır.

İşerin teslim sürelerini belirlerken mutlaka bazı aksaklıklar olablieceğini öngörmelisiniz. Yani bilgisayar bozulabilir, çizim bozulabilir, bu alanda çalışıyorsanız her projenizde mutlaka beklenmedik durumlar ortaya çıkacaktır.

O sebeple işlere teslim süresi veririken mutlaka biraz geniş davranmalısınız. Müşteri sizi çok kısa bir zaman dilimine kısıtlamaya çalışıyor olsa dahi (Zaten hep böyle olur) ona kanmayın.

Mutlaka gerçek teslim sürenizden daha geniş bir zaman aralığı tanımlayın. Müşterileriniz baskılarına boyun eğmeden daima teslim süresini kendiniz belirlemeye özen gösterin, Bu sizin profesyonellinizi gösteren bir durum olacaktır.

Eğer ki zaman kısıtlaması projede bir zorunluluk ise bunu mutlaka ön ödeme veya yüksek bedel talep ederek dengeleyin.